Irem
New member
Ekmeği Öpmek Caiz Mi? – Gelenekten İnanca, Saygıdan Sembole Uzanan Bir Hikâye
Selam forum ahalisi
Geçen gün sofrada çocuklardan biri yere düşen ekmeği alıp öptü, alnına koydu, sonra da “Anne, bu sevap mı?” diye sordu. O an bir durdum. Bizim kuşak için bu hareket neredeyse refleks gibiydi; ama bu çocuklar artık sorguluyor. “Ekmeği öpmek caiz mi?” diye Google’a yazdığınızda karşınıza onlarca farklı görüş çıkıyor. Kimine göre bir saygı göstergesi, kimine göre bidat (yani dinde olmayan bir uygulama). Ben de dedim ki, bu meseleyi şöyle hem verilerle hem hikâyelerle, hem de biraz erkeklerin “mantık odaklı”, kadınların “gönül merkezli” bakışıyla konuşalım.
Bir Parça Ekmek, Binlerce Yıllık Hikâye
Ekmek, tarih boyunca sadece bir yiyecek değil, yaşamın sembolü olmuştur.
Antik Mısır’dan bu yana “ekmeği bölüşmek” dostluğu, “ekmeğe el uzatmak” barışı temsil eder.
UNESCO verilerine göre, ekmek 160’tan fazla kültürde “kutsal” sayılmıştır. Bizde ise ekmek, “nimet”tir; nimete saygısızlık etmek, çocukluğumuzdan beri “ayıp” olarak öğretilir.
Anadolu’nun birçok yerinde hâlâ şöyle derler:
> “Ekmek yerde kalmaz, alınır, öpülür, başa konur.”
Peki neden?
Çünkü Anadolu insanı için ekmek, sadece buğdayın değil, emeğin, alın terinin, bereketin simgesidir.
Bir dilim ekmek, bir çiftçinin toprağa ektiği umudu, fırıncının sabaha kadar yaktığı ateşi, ananın sofraya kattığı sevgiyi taşır.
Dinî Yönü: Caiz mi, Değil mi?
Şimdi gelelim işin “caiz mi değil mi?” kısmına.
Diyanet’in ve çeşitli ilahiyatçıların açıklamalarına göre, ekmeği öpüp başa koymak Kur’an’da veya sünnette yer alan bir ibadet şekli değildir.
Yani, dinen “gereklidir” denemez. Ancak bu davranış nimete saygı amacıyla yapılıyorsa, haram ya da günah da değildir.
Bir ilahiyat profesörü şöyle diyor:
> “Ekmeği öpmek, dini bir ibadet değil, kültürel bir saygı ifadesidir. Eğer kişi bunu nimete değer vermek için yapıyorsa, bunda sakınca yoktur. Ancak bunu dinin bir emri gibi görmek bidat olur.”
Yani özetle:
Ekmeği öpmek sevap değil ama saygılı bir davranış.
Niyet, inançtan ziyade vefayla ilgilidir.
Bir Köyde Başlayan Saygı Geleneği
Babam anlatırdı: Küçükken köyde bir çocuk ekmeği yere atmış. Dede hemen alıp öpmüş, alnına koymuş ve şöyle demiş:
> “Evladım, bu ekmek değil, nimettir. Nimete saygı eden aç kalmaz.”
O an, o çocuk için bir ders, köy için bir kültür mirası doğmuş.
Yıllar geçmiş, şehirleşme artmış, fırınlar çoğalmış ama o hareket –ekmeği öpüp başa koymak– hâlâ içimizde bir “vicdan refleksi” olarak kalmış.
Erkekler Bu Konuya Nasıl Bakıyor? “Pratik Olan Kazanır!”
Forumda sorsak, birçok erkek şöyle der:
> “Arkadaş, yere düşen ekmeği alırsın, çöpe atmazsın, ama öpmeye ne gerek var? Hijyen açısından da sakıncalı.”
Evet, erkekler genelde olaya pratik ve sonuç odaklı yaklaşır.
Onlar için mesele şu: “Saygı önemli ama temizlik de var.”
Bazıları “sembolü yaşatalım ama modernize edelim” der; yani “ekmeği öpmeyelim ama çöpe de atmayalım, belki kuşlara verelim.”
Verilere bakınca da bu tavır doğrulanıyor. 2023’te yapılan bir araştırmaya göre, erkeklerin %68’i ekmeği öpme geleneğini “anlamlı ama gereksiz” buluyor.
Ama aynı ankette “nimete saygı duymak gerekir” diyenlerin oranı %92.
Yani aslında mesele, saygı biçiminde değil, niyette.
Kadınlar Ne Diyor? “Ekmek Kalpten Gelen Bir Şeydir.”
Kadın forumdaşlarımıza sorduğumuzda tablo biraz değişiyor.
Kadınlar için bu hareket, daha duygusal ve topluluk odaklı bir anlam taşıyor.
Bir kullanıcı şöyle yazmış:
> “Annemin elinden çıkan ekmeği öpmek, onun emeğine saygı gibi. Dinen farz değil belki ama gönülden gelen bir dua gibi.”
Bir başka örnek:
Bir öğretmen, öğrencilerine “ekmek israfı” konulu derste şunu anlatmış:
> “Bir dilim ekmek için köyde sabah 4’te tarlaya giden kadınlar var. Bu emeğe saygı duymak, ekmeği öpmekten çok, onu israf etmemektir.”
Kadınların bakışında mesele ritüelden çok anlamda.
Onlar için ekmeği öpmek, “nimeti kutsamak” değil, “insan emeğine minnet duymak.”
Sosyolojik Boyut: Ekmek, Bir Milletin Aynası
Türkiye’de yılda ortalama 12 milyon ton ekmek üretiliyor, ama bunun yaklaşık 2 milyon tonu israf ediliyor.
Bu veriyi duyunca, ister istemez insan düşünüyor:
Belki de ekmeği öpüp başa koymaktan ziyade, ona sahip çıkmak gerek.
Yine de, sosyologlar bu geleneğin toplumda saygı refleksini diri tuttuğunu söylüyor.
Çünkü bu küçük hareket, bize nimet bilincini hatırlatıyor.
Bir parça ekmek, çocukluğumuzun mutfağını, annemizin “ekmeği ziyan etme” uyarısını, dedemizin sofradaki duasını canlandırıyor.
Modern Dünyada Ekmek Saygısı Nasıl Olmalı?
Artık herkesin evinde tost makinesi, markette yüz çeşit ekmek var.
Ama o küçük hareket, o saygı hissi, modern dünyada da yaşamaya devam etmeli.
Ekmek yere düşünce belki öpmeyelim, ama çöpe atmayalım.
Bir kuşun karnını doyuralım, bir sokak kedisine verelim.
Çünkü saygı, sadece bir jestle değil, davranışla anlam bulur.
Forumdaşlar, Sıra Sizde!
Şimdi gelelim işin en güzel kısmına: sizin yorumlarınıza!
Sizce ekmeği öpmek bir saygı göstergesi mi, yoksa gereksiz bir alışkanlık mı?
Dinen “gereksiz” dendiğinde bile kültürel değeri korunmalı mı?
Erkekler gibi pratik mi olmalı, kadınlar gibi duygusal mı?
Yoksa yeni bir denge mi bulmalıyız?
Yorumlarınızı bekliyorum dostlar.
Belki de bu tartışmada sadece ekmek değil, saygının anlamını da yeniden yoğururuz.
Selam forum ahalisi
Geçen gün sofrada çocuklardan biri yere düşen ekmeği alıp öptü, alnına koydu, sonra da “Anne, bu sevap mı?” diye sordu. O an bir durdum. Bizim kuşak için bu hareket neredeyse refleks gibiydi; ama bu çocuklar artık sorguluyor. “Ekmeği öpmek caiz mi?” diye Google’a yazdığınızda karşınıza onlarca farklı görüş çıkıyor. Kimine göre bir saygı göstergesi, kimine göre bidat (yani dinde olmayan bir uygulama). Ben de dedim ki, bu meseleyi şöyle hem verilerle hem hikâyelerle, hem de biraz erkeklerin “mantık odaklı”, kadınların “gönül merkezli” bakışıyla konuşalım.
Bir Parça Ekmek, Binlerce Yıllık Hikâye
Ekmek, tarih boyunca sadece bir yiyecek değil, yaşamın sembolü olmuştur.
Antik Mısır’dan bu yana “ekmeği bölüşmek” dostluğu, “ekmeğe el uzatmak” barışı temsil eder.
UNESCO verilerine göre, ekmek 160’tan fazla kültürde “kutsal” sayılmıştır. Bizde ise ekmek, “nimet”tir; nimete saygısızlık etmek, çocukluğumuzdan beri “ayıp” olarak öğretilir.
Anadolu’nun birçok yerinde hâlâ şöyle derler:
> “Ekmek yerde kalmaz, alınır, öpülür, başa konur.”
Peki neden?
Çünkü Anadolu insanı için ekmek, sadece buğdayın değil, emeğin, alın terinin, bereketin simgesidir.
Bir dilim ekmek, bir çiftçinin toprağa ektiği umudu, fırıncının sabaha kadar yaktığı ateşi, ananın sofraya kattığı sevgiyi taşır.
Dinî Yönü: Caiz mi, Değil mi?
Şimdi gelelim işin “caiz mi değil mi?” kısmına.
Diyanet’in ve çeşitli ilahiyatçıların açıklamalarına göre, ekmeği öpüp başa koymak Kur’an’da veya sünnette yer alan bir ibadet şekli değildir.
Yani, dinen “gereklidir” denemez. Ancak bu davranış nimete saygı amacıyla yapılıyorsa, haram ya da günah da değildir.
Bir ilahiyat profesörü şöyle diyor:
> “Ekmeği öpmek, dini bir ibadet değil, kültürel bir saygı ifadesidir. Eğer kişi bunu nimete değer vermek için yapıyorsa, bunda sakınca yoktur. Ancak bunu dinin bir emri gibi görmek bidat olur.”
Yani özetle:
Ekmeği öpmek sevap değil ama saygılı bir davranış. Niyet, inançtan ziyade vefayla ilgilidir.Bir Köyde Başlayan Saygı Geleneği
Babam anlatırdı: Küçükken köyde bir çocuk ekmeği yere atmış. Dede hemen alıp öpmüş, alnına koymuş ve şöyle demiş:
> “Evladım, bu ekmek değil, nimettir. Nimete saygı eden aç kalmaz.”
O an, o çocuk için bir ders, köy için bir kültür mirası doğmuş.
Yıllar geçmiş, şehirleşme artmış, fırınlar çoğalmış ama o hareket –ekmeği öpüp başa koymak– hâlâ içimizde bir “vicdan refleksi” olarak kalmış.
Erkekler Bu Konuya Nasıl Bakıyor? “Pratik Olan Kazanır!”
Forumda sorsak, birçok erkek şöyle der:
> “Arkadaş, yere düşen ekmeği alırsın, çöpe atmazsın, ama öpmeye ne gerek var? Hijyen açısından da sakıncalı.”
Evet, erkekler genelde olaya pratik ve sonuç odaklı yaklaşır.
Onlar için mesele şu: “Saygı önemli ama temizlik de var.”
Bazıları “sembolü yaşatalım ama modernize edelim” der; yani “ekmeği öpmeyelim ama çöpe de atmayalım, belki kuşlara verelim.”
Verilere bakınca da bu tavır doğrulanıyor. 2023’te yapılan bir araştırmaya göre, erkeklerin %68’i ekmeği öpme geleneğini “anlamlı ama gereksiz” buluyor.
Ama aynı ankette “nimete saygı duymak gerekir” diyenlerin oranı %92.
Yani aslında mesele, saygı biçiminde değil, niyette.
Kadınlar Ne Diyor? “Ekmek Kalpten Gelen Bir Şeydir.”
Kadın forumdaşlarımıza sorduğumuzda tablo biraz değişiyor.
Kadınlar için bu hareket, daha duygusal ve topluluk odaklı bir anlam taşıyor.
Bir kullanıcı şöyle yazmış:
> “Annemin elinden çıkan ekmeği öpmek, onun emeğine saygı gibi. Dinen farz değil belki ama gönülden gelen bir dua gibi.”
Bir başka örnek:
Bir öğretmen, öğrencilerine “ekmek israfı” konulu derste şunu anlatmış:
> “Bir dilim ekmek için köyde sabah 4’te tarlaya giden kadınlar var. Bu emeğe saygı duymak, ekmeği öpmekten çok, onu israf etmemektir.”
Kadınların bakışında mesele ritüelden çok anlamda.
Onlar için ekmeği öpmek, “nimeti kutsamak” değil, “insan emeğine minnet duymak.”
Sosyolojik Boyut: Ekmek, Bir Milletin Aynası
Türkiye’de yılda ortalama 12 milyon ton ekmek üretiliyor, ama bunun yaklaşık 2 milyon tonu israf ediliyor.
Bu veriyi duyunca, ister istemez insan düşünüyor:
Belki de ekmeği öpüp başa koymaktan ziyade, ona sahip çıkmak gerek.
Yine de, sosyologlar bu geleneğin toplumda saygı refleksini diri tuttuğunu söylüyor.
Çünkü bu küçük hareket, bize nimet bilincini hatırlatıyor.
Bir parça ekmek, çocukluğumuzun mutfağını, annemizin “ekmeği ziyan etme” uyarısını, dedemizin sofradaki duasını canlandırıyor.
Modern Dünyada Ekmek Saygısı Nasıl Olmalı?
Artık herkesin evinde tost makinesi, markette yüz çeşit ekmek var.
Ama o küçük hareket, o saygı hissi, modern dünyada da yaşamaya devam etmeli.
Ekmek yere düşünce belki öpmeyelim, ama çöpe atmayalım.
Bir kuşun karnını doyuralım, bir sokak kedisine verelim.
Çünkü saygı, sadece bir jestle değil, davranışla anlam bulur.
Forumdaşlar, Sıra Sizde!
Şimdi gelelim işin en güzel kısmına: sizin yorumlarınıza!
Sizce ekmeği öpmek bir saygı göstergesi mi, yoksa gereksiz bir alışkanlık mı?
Dinen “gereksiz” dendiğinde bile kültürel değeri korunmalı mı?
Erkekler gibi pratik mi olmalı, kadınlar gibi duygusal mı?
Yoksa yeni bir denge mi bulmalıyız?
Yorumlarınızı bekliyorum dostlar.
Belki de bu tartışmada sadece ekmek değil, saygının anlamını da yeniden yoğururuz.